การมาครั้งที่สอง


บทกวี The Second Coming โดย William Butler Yeats (นามสกุลออกเสียงว่า เยทส นะครับ ไม่ใช่ ยีทส) แต่งไว้เมื่อปี พ.ศ. 2462 (ค.ศ. 1919) หลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่งหมาดๆ แต่ผมว่ามีหลายตอนที่ยังใช้กับยุคปัจจุบันได้อยู่

แสดงว่าธรรมชาติมนุษย์ไม่ได้เปลี่ยนไปมากเท่าไหร่ ไม่ว่าเราจะคิดว่าเราได้ “พัฒนา” ไปมากแค่ไหน

บทกวีนี้ผสมผสานมุมมองเชิงประวัติศาสตร์บวกกับความเชื่อเรื่องเร้นลับซึ่ง Yeats เชื่อว่าเป็นสิ่งกำหนดวงจรของประวัติศาสตร์

วงจรของประวัติศาสตร์นี้ Yeats เรียกว่า gyre เป็นเหมือนกรวยสองกรวยซ้อนกันและหมุนกันคนละทิศ ซึ่งช่วงกว้างที่สุดของกรวยอันนอกจะมาบรรจบกับช่วงเล็กสุดของกรวยอันในทุก 2,000 ปี และในจังหวะนั้นโลกมนุษย์จะเกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่

ภาพอุปมาอุปมัยปริศนาที่ Yeats วาดไว้ด้วยคำพูดทำให้นักศึกษาวรรณกรรมยังถกเถียงกันถึงทุกวันนี้ว่าเขาตั้งใจหมายถึงอะไรกันแน่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งประโยคสุดท้ายของกลอน ซึ่งฟังดูลึกลับน่ากลัวชอบกล และได้เป็นแรงบันดาลใจให้กับนักเขียนรุ่นหลังๆ อีกหลายคน

ผมเองไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญ Yeats หรือแม้แต่วรรณกรรมอังกฤษ แต่คิดว่าบทกวีนี้เป็นที่รู้จักกว้างขวางพอที่คนไทยน่าจะทำความรู้จักกับมัน และหากคุณมีจังหวะโอกาสหยอดบางบรรทัดหรือถ้อยคำจากในนี้ใส่ในบทสนทนาหรือคำกล่าวของคุณ ก็คงจะทำให้ฝรั่งทึ่งไม่น้อย

ผมคงจะไม่พยายามแปลให้เสียอรรถรสหรอกนะครับ แต่อยากให้คุณลองอ่านดูเอง ศัพท์แสงที่เขาใช้ก็ไม่ได้ยากเย็นอะไร เปิดดิกดูได้ทั้งนั้น จะมีแปลกบ้างก็แค่ gyre ซึ่งผมอธิบายไปแล้ว และคำว่า Spiritus Mundi ซึ่งเป็นภาษาลาติน แปลว่า world spirit = วิญญาณแห่งโลก

ลองอ่านดูนะครับ ช้าๆ อย่ารีบ แล้วคุณจะได้อะไรจากมันพอสมควร

The Second Coming
by William Butler Yeats

Turning and turning in the widening gyre
The falcon cannot hear the falconer;
Things fall apart; the centre cannot hold;
Mere anarchy is loosed upon the world,
The blood-dimmed tide is loosed, and everywhere
The ceremony of innocence is drowned;
The best lack all conviction, while the worst
Are full of passionate intensity.

Surely some revelation is at hand;
Surely the Second Coming is at hand.
The Second Coming! Hardly are those words out
When a vast image out of Spiritus Mundi
Troubles my sight: somewhere in sands of the desert
A shape with lion body and the head of a man,
A gaze blank and pitiless as the sun,
Is moving its slow thighs, while all about it
Reel shadows of the indignant desert birds.
The darkness drops again; but now I know
That twenty centuries of stony sleep
Were vexed to nightmare by a rocking cradle,
And what rough beast, its hour come round at last,
Slouches towards Bethlehem to be born?